اختراع تقسيم گر خمير نان در گناباد
مبتکر و سازنده اين دستگاه در گفت و گو با خبرنگار ما گفت: پيشرفت، توسعه و حرکت به سمت صنعتي شدن فرآيندهاي توليد، از مهم ترين مسائلي است که در نگاه کلان، دولت ها و در نگاه خرد، سازمان ها با آن روبه رويند. محسن جفايي افزود: بحث کاهش هزينه و ضايعات، بهبود کيفيت و يکنواختي محصولات به عنوان مباحثي مهم در صنايع توليدي مطرح است. در اين ميان، توليد نان صنعتي نيز به عنوان يک محصول استراتژيک جايگاه ويژه اي دارد و به لحاظ ارتباط مستقيم با تغذيه و بهداشت جامعه، يکي از موضوع هاي مهم در عرصه فناوري به شمار مي رود. وي ادامه داد: بهترين شيوه توليد نان، پخت نان صنعتي است که علاوه بر کيفيت بالا و ماندگاري زياد، کمترين ميزان ضايعات را دارد. در اين ميان، فناوري ماشين آلات توليد نان صنعتي، نقش مهمي را ايفا مي کند به طوري که تغييرات هر چند کوچک در بهبود فناوري ماشين آلات پخت، نتايج چشم گيري را به دنبال دارد.
علمي گزارش واضح است که ابداع و ساخت و قرارگيري يک ابزار جديد در اين راستا، مي تواند تحول عظيمي را در بهبود توليد نان صنعتي و کاهش ضايعات نان به دنبال داشته باشد. جفايي خاطر نشان کرد: بيشتر ماشين آلات توليد نان به خصوص در بخش صنعتي، از سال ها پيش به صورت محدود و مشخص از کشورهاي خارجي به کشور ما وارد شده است. تفاوت ميان نحوه توليد نان و فرهنگ مصرف در ايران با ديگر کشورها، علت محدوديت ورود اين گونه ماشين آلات به بازار داخلي بوده است؛ بدين معني که فقط مدل هاي خاصي از اين دستگاه ها در ايران کارايي داشته و توانسته است جايگزين نيروي انساني شود. اين مخترع گنابادي ادامه داد: پس از آن، سازندگاني در زمينه توليد همين ماشين آلات- به صورت کپي برداري از نمونه هاي اوليه خارجي- در داخل کشور شروع به فعاليت کردند که در گذر زمان پيشرفت چنداني حاصل نشد و صرفا ماشين آلات قديمي، تا حدودي بهينه شد. از اين رو خلاء هاي بسياري در توليد نان هاي صنعتي به قوت خود باقي مانده است. جفايي واحدهاي توليد نان فانتزي را معمول ترين توليدکنندگان نيمه صنعتي نان در کشور عنوان کرد و گفت: در بيشتر واحدهاي نان فانتزي، بسياري از مراحل کار که با دستگاه قابل انجام است، هنوز توسط دست انجام مي شود.
از جمله اين موارد مي توان از تقسيم کردن خمير يا به اصطلاح چانه گيري خمير نام برد. محسن جفايي با بيان اين که در سيستم رايج، عمل تقسيم خمير توسط افرادي باتجربه انجام مي گيرد، گفت: با اين که تا امروز، نمونه هاي خارجي دستگاه تقسيم گر خمير به صورت محدود، توسط شرکت هاي مربوط به صنايع پخت وارد بازار ايران شده اما فاقد کارايي لازم است و مورد استقبال قرار نگرفته است و عمل تقسيم خمير در واحدهاي نيمه صنعتي توليد نان، همچنان به وسيله دست انجام مي پذيرد.
اين مخترع و توليد کننده نان صنعتي در گناباد ادامه داد: عمل تقسيم کردن خمير مي تواند به روش هاي متفاوتي انجام پذيرد که اين روش ها بستگي به فرآيند پخت و نوع محصول توليدي دارد. اصولا در فرآيندهاي توليد نان صنعتي، بهترين روش براي تقسيم خمير، روشي است که کمترين آسيب را به بافت خمير مي رساند و در طول فرآيند تقسيم، خمير را هم نمي زند.
ماشين هاي تقسيم گر خمير در دنيا، از نظر نحوه کار و مکانيزم، بسيار متنوع است و انواع اين ماشين ها با مکانيزم هاي بسيار متفاوتي کار مي کند. در اين راستا، مکانيزم «هوپر» رفت و برگشتي زاويه اي به عنوان يکي از بهترين مکانيزم ها براي دستگاه هاي تقسيم گر خمير شناخته شده و توسط شرکت هاي بزرگ سازنده اين گونه ماشين آلات در دنيا عرضه شده است.
اما با اين وجود، هنوز نتيجه مطلوب حاصل نشده است و اگر چه، ماشين هايي که با اين مکانيزم کار مي کند، بر ديگر دستگاه هاي تقسيم گر برتري دارد، اما باز هم نتوانسته است به عنوان يک ابزار مناسب و بدون نقص مطرح شود. محسن جفايي افزود: ماشين هايي که با مکانيزم هوپر رفت وبرگشتي زاويه اي کار مي کند، معمولا به دليل حساسيت و دقت در ساخت، توسط کشورهاي صنعتي مانند ژاپن، آمريکا، آلمان و برخي کشورهاي اروپايي ساخته مي شود، شرکت هاي ديگري نيز در ديگر نقاط دنيا(مانند کشور ترکيه) مشغول ساخت اين گونه ماشين آلات به صورت کپي برداري از نمونه هاي معتبر- ولي با کيفيت پايين تر- مي باشند. وي به بخشي از معايب دستگاه هاي خارجي ذکر شده در توليد نان صنعتي اشاره کرد و گفت: قيمت دستگاه خارجي بالاست به طوري که سود سرمايه آن تقريبا معادل نصف دستمزد کارگر است.
علاوه بر اين روغن خوراکي زيادي مصرف مي کند که بخش کوچکي از اين روغن براي روغن کاري سطوح فلزي مرتبط با خمير و بخش عمده آن براي روغن کاري قطعات داخلي دستگاه استفاده مي شود. اين روغن خيلي زود سياه مي شود و بايد مرتبا عوض شود. ضمن اين که روغن استفاده شده، ديگر قابل مصرف نيست و بايد دور ريخته شود. جفايي خاطرنشان کرد: سرعت دستگاه خارجي توليد نان اغلب کمتر از ۴۰ قطعه در دقيقه است که اين ميزان تقريبا برابر يا کمتر از سرعت دست يک کارگر ماهر است. اين دستگاه ها جزئي از يک خط توليد خاص است و به همين سبب بازه کاري دستگاه از نظر وزني(حداقل و حداکثر وزن قطعات خمير) پايين است و واحدهايي که تنوع توليد دارند نمي توانند براي تمام محصولات خود، از اين دستگاه ها استفاده کنند.
وي در ادامه با ذکر برخي ديگر از مشکلات و معايب دستگاه هاي خارجي که امروزه در کارگاه هاي توليد نان صنعتي کشور ما مورد استفاده قرار مي گيرد، گفت: نمونه هاي خارجي، در واقع بخشي از خط توليد تمام خودکار نان در برخي از کشورهاي خارجي است و به همين دليل انعطاف لازم را براي واحدهاي توليدي داخل کشور ندارد. جفايي اظهار داشت: بر اساس نيازي که در اين بخش احساس مي شد، گونه جديدي از دستگاه هاي تقسيم خميرنان را ابداع کرده اند که عاري از کليه معايب ذکر شده است و نيز امتيازات منحصر به فردي را نسبت به تمام نمونه هاي خارجي دارد، اگرچه اساس کار اين دستگاه نيز، استفاده از مکانيزم هوپر رفت و برگشتي زاويه اي است، اما تفاوت هاي بسياري با نمونه هاي فعلي بازار دارد.اين ابداع توانسته خلاء موجود را پر کند و به عنوان يک ابزار قابل قبول و ايده آل مطرح و جايگزين نيروي انساني (کارگر) شود.
اين مخترع گنابادي گفت: ساخت نمونه اوليه اين دستگاه بالغ بر ۱۲۰ ميليون ريال هزينه در بر داشته است ولي با پايان کارهاي تحقيقاتي و پژوهشي در زمينه ساخت اين دستگاه با قيمت ۵۰ ميليون ريال در اختيار توليدکنندگان نان قرار خواهد گرفت که نسبت به مشابه خارجي ۳۵ ميليون ريال ارزان تر خواهد بود و از خروج حداقل ۳ هزار دلار ارز جلوگيري خواهد کرد. وي در پايان با مقايسه اين دستگاه با نمونه خارجي آن گفت: تمامي معايب و مشکلات دستگاه هاي خارجي توليد نان در اين دستگاه برطرف شده است و با کمترين نيروي برق و بيشترين بهره وري مي تواند کار کند.